Tüm Ürünlerde Ücretsiz Kargo

Hat ve Tezhip Arasındaki Fark Nedir?

Ocak 31, 2021

“Hat sanatı nedir?” sorusuna verilecek en kısa cevap; Arap harfleri kullanılarak yazılan, ahenk ve estetiğin ön planda olduğu güzel yazı yazma sanatıdır şeklindedir. Bu sanatı icra eden kişilere de hattat adı verilir. İslam medeniyetinde yazıya verilen değer, hat sanatının gelişmesini sağlamıştır. Yazıya estetik bir şekil kazandırmak isteyen hat sanatçıları, belli kurallar çerçevesinde kûfi, nesih ve sülüs gibi hat sanatı yazı türlerini meydana getirmişlerdir. Bu yazı türleri; harflerin boyutu, şekli, aralığı, birleşik veya ayrı yazılması gibi özellikleriyle birbirlerinden ayırt edilirler. “Tezhip sanatı nedir?” sorusunu ise, altın yaldız ve boya ile yapılan süsleme sanatıdır şeklinde cevaplamak mümkündür. Tezhip sanatı daha çok Kur’an-ı Kerim’in ve el yazması kitapların süslenmesinde kullanılmıştır. Çeşitli desen ve motiflerle icra edilen tezhip sanatında canlı figürlere yer verilmemiştir. Tezhip ustaları kitaplardaki konu başlıklarını, sayfa kenarlarını, satır aralarındaki boşlukları süsleyerek kitapları daha sanatsal hale getirmeye ve onlara daha çekici bir görünüm kazandırmaya çalışmışlardır. Bu yazımızda, “Hat ve tezhip arasındaki fark nedir?” sorusuna cevap vermeye çalışacağız. Bu soruya cevap verebilmek için iki sanat dalının ne olduğunu iyice bilmemiz gerekir. 


 

Hat Sanatı Nedir?

Hat sanatı en kısa tanımıyla bir tür yazı yazma sanatıdır. İslam medeniyetinde, Arap harfleriyle güzel yazı yazma sanatı hüsn-ü hat olarak adlandırılır. Bu sanat dalının ustalarına ise hattat ismi verilir. İslam aleminde hat sanatının temelleri, Kur’an-ı Kerim ayetlerinin yazıya geçirilmesiyle atılmıştır. Zaman içerisinde yazı alanında estetik anlayış gelişmiş, böylece hüsn-ü hat sanatı ortaya çıkmıştır. Hat sanatı, özellikle Osmanlı zamanında zirve noktasına ulaşmıştır. Osmanlı Döneminde Şeyh Hamdullah, Ahmet Karahisari, Hafız Osman gibi büyük hat sanatçıları yetişmiştir. Hüsn-ü hat sanatı, Kur’an-ı Kerim ve hadislerin yazımının yanı sıra levhalarda ve süslemelerde de kullanılmıştır. Özellikle camilerin duvarları; Allah, Muhammed yazıları, dört halifenin isimleri, Ayete’l-Kürsi ve Esma-ül hüsna ile süslenmiştir. Hat çeşitleri ile ilgili yazımızı buradan okuyabilirsiniz.

 

Hat Sanatında Kullanılan Malzemeler Nelerdir?

Hat sanatının ana malzemesi, normalde kuru kamış veya bambudan yapılmış bir kalem olan kelâmdır. Kullanılan mürekkep genellikle renklidir ve harf biçimlerinde dinamizm ve hareket oluşturacak şekilde seçilir. Bazı yazı stilleri genellikle metalik uçlu bir kalem kullanılarak yazılır.

Hat sanatında kullanılan malzemeleri; kamış kalem, bambu kalem, is mürekkebi, lika, hokka, makta, kalemtıraş ve elbette kağıt olarak sayabiliriz. Hat eserlerinin uzun yıllar bozulmadan kalabilmesi için kağıdın asitsiz olması önemlidir. Bu bağlamda el yapımı kağıtlar daha çok tercih edilmektedir. Geleneksel yöntemler ile hazırlanan is mürekkepleri de en çok kullanılan malzemelerin başında gelir. Hat malzemelerini nerelerden alabileceğinizi merak ediyorsanız ilgili yazımızı okuyun.

 

Tezhip Sanatı Nedir?

Tezhip, sözlük anlamı olarak “altınlamak” anlamına gelir ve el yazması kitaplara altın yaldız ve boya ile yapılan süslemelere verilen isimdir. Bir kitap süsleme sanatı olan tezhip sanatının mazisi çok eskiye dayanmaktadır. Tezhip yapan kişilere “müzehhib” adı verilir. Tezhip sanatı, hat sanatıyla paralel olarak gelişmiştir. Çoğunlukla el yazması kitapların giriş, yazı içi ve hatime bölümlerinde kullanılır. Tezhip sanatında kullanılan motifler diğer süsleme sanatlarında görülenlere kıyasla daha küçük ve sadedir. Tezhip sanatı, çeşitli üslup ve tarzlarda icra edilebilir. Bundan dolayı “Tezhip nasıl yapılır?” sorusuna kesin ve tam bir cevap verebilmek zordur. Genellikle, müzehhibin hayal gücü, kültürel birikimi ve dünya görüşü sonucunda ortaya çıkar. 


Tezhip Sanatında Kullanılan Malzemeler Nelerdir?

Müzehhibin hayal gücü, dünya görüşü ve yaratıcılığıyla şekillenen tezhip sanatını yapmak için belli başlı malzemelere ihtiyaç vardır. Bu malzemeler arasında; inceltilmiş altın, mühre, fırça, boya, ince uçlu bir kalem, şap, palet, maket bıçağı, cetvel ve gönye ve defterleri saymak mümkündür. 

Altın

Tezhip sanatının ana malzemesi altındır. Günümüzde altın, varaklar halinde temin edilir. 

Arap Zamkı 

Altın ezerken kullanılan ve altın varak parçacıklarının birbirine yapışmasını sağlayan, ağaç reçinesinden elde edilen bir maddedir. 

Miksiyon

Yaprak altını kağıt, ahşap gibi farklı yüzeylere yapıştırmak amacıyla kullanılan malzemedir. 

Altın Tabağı

Altın ezmek için kullanılan seramik ya da cam tabaktır. 

Pergel ve Cetvel Takımı

Maket Bıçağı

Kağıtları kesmek için kullanılır.

Jelatin

Tezhip sanatında murakka yapımında kullanılan muhallebinin içine konulur.

Fırçalar

Tezhip sanatında kullanılan fırçalar, kullanıldıkları yerlere göre isimlendirilirler. En çok tercih edilen fırça samur kılından üretilen hazır fırçalardır.

Mühre

Altın parlatmaya yarayan ucu akik mühreye zermühre, ince alanları parlatmada kullanılan mühreye sivri mühre, daha geniş alanları mührelemek için kullanılan ucu yassı mühreye ise yassı mühre denir.

Kâğıt mühresi ise; çakmak mühre, cam mühre ve böcek mühre olmak üzere üç çeşittir.

Boyalar

En çok kullanılan boyalar, siyah, üstübeç beyazı, lapus lazuli ve lahor çividi lacivertidir.

Kağıt

Kitap sanatlarında yazı malzemesi olarak kullanılan kağıtların en eskisi parşömendir. Daha sonra papirüs gelir. Sonrasında ise papirüs, yerini kağıda bırakmıştır. 

Tezhip sanatı için kağıt büyük önem taşır. Kâğıtlar tezhiplenmeden önce boyama, aharlama, mühreleme ve dinlendirme gibi aşamalardan geçirilerek kullanılır.

Hat ve Tezhip Arasındaki Fark

Hat ve tezhip sanatları birbirine paralel olarak gelişmiş iki sanat dalıdır. Hat sanatında güzel yazı yazma öne çıkarken, tezhip sanatı bir süsleme sanatıdır. Her ikisinde kullanılan malzemeler de farklılık göstermektedir. 

Hat ve tezhip sanatında kullanılan tüm malzemeleri Aşiyan Sanat güvencesiyle temin edebilirsiniz. Yapımı emek, sabır ve beceri isteyen geleneksel Türk sanatlarına gönül verenler ihtiyaç duydukları tüm malzemeleri Aşiyan Sanat’ın zengin ürün seçenekleri arasından alınabilir.

Paylaş